به صاعقه گیر فرانکلین ، صاعقه گیر ژوپیتر ، جوجه تیغی و کابل های معلق که بر اساس شکل و خاصیت فیزیکی متضمن تشدید پدیده هایی مانند اثر میله نوک تیز (Point Effect) می شوند و در این مسیر هیچ تعامل تشدید کننده ای غیر از شکل خاص آنها وجود نداند ، صاعقه گیر غیر فعال یا Passive می گویند. 

صاعقه گیر پسیو تنها منتظر برخورد صاعقه می ماند و این دلیل نامگذاری غیر فعال برای آن است . این صاعقه گیرها مناسب برای حفاظت از زون های حفاظتی کوچک طراحی می شود و اغلب بروی دکل های مخابراتی ، مخازن سوخت و مواد اشتعال زای تاسیسات پتروشیمی بدلیل عملکرد پسیو آن مورد استفاده قرار می گیرد. از انواع صاعقه گیرهای پسیو می توان به میله های صاعقه گیر فرانکلینی ، برقگیر با فواصل هوایی یا همان صاعقه گیر میله ای ، صاعقه گیر قوس طولانی ، صاعقه گیر با مقاومت غیر خطی ، کابل های معلق ، قفس فارادی و سیستم مش می توان اشاره نمود. صاعقه گیر پسیو معمولا از جنس استیل ضد زنگ ، مس خالص و یا روکش مس می باشد و جهت نصب بر روی پشت بام مجهز به پایه جهت قرار گرفتن صاعقه گیر و همچنین هدایت هادی نزولی و جهت نصب بر روی دکل ، توسط کلمپ های مخصوص است. طول صاعقه گیر پسیو معمولا 1/5 متر و قطر آن 16 میلی متر است و برای دستیابی به طول های بیشتر میله ها توسط کوپلر مخصوص به یکدیگر متصل می شود.

به آن دسته از صاعقه گیر هایی که به واسطه انرژی دریافتی از منبع خارجی و یا تولید شده به صورت خودکفا اثر پدیده هایی مثل اثر میله نوک تیز یا پدیده کرونا را تشدید می نمایند ، صاعقه گیر فعال (Active) می گویند. این دسته از صاعقه گیرها تنوع وسیعی دارند و از انواع آنها می توان به صاعقه گیر اتمی ، بادی ، خورشیدی ، برقی ، خازنی و ... اشاره نمود. صاعقه گیر های فعال از نظر نیاز به انرژی به دو دسته وابسته و خودکفا تقسیم می شوند . آنهایی که برای فعال شدن به یک منبع خارجی مثل باتری یا برق شهر محتاج هستند و بدون آن نمی توانند کار کنند ، صاعقه گیرهای وابسته و آن گروهی که انرژی خود را توسط یک مکانیسم داخلی از محیط اطراف دریافت می نمایند ، صاعقه گیرهای خودکفا می گویند.

این صاعقه گیر که در گذشته تولید می شده است ، انرژی مصرفی خود را از منابع خارجی تامین نمیکرد بنابراین شعاع حفاظتی بالایی را ضمن داشتن قدرت بالا ایجاد می کرد. این صاعقه گیر به دلایل زیر از چرخه تولید کنار گذاشته است :

- یونیزاسیون هوای اطراف توسط صاعقه گیر اتمی در تمام فصول و مواقع سال بصورت پیوسته انجام میشد و وابستگی به شرایط جوی و محیطی نداشت. نیمه عمر طولانی سزیم باعث تداوم طول عمر و عملکرد دستگاه میشد اما محیط در مواقع غیر ضروری با یونیزاسیون مداوم دچار آلودگی می گردید. همچنین این صاعقه گیر موجب تششع رادیو اکتیو در محیط بوده و برای سلامتی موجودات زنده و انسانها بسیار خطرناک است.

- از آنجاییکه پدیده یونیزاسیون در صاعقه گیر ارتباطی با پیوند صحیح آن با زمین نداشت و عملا به دلیل منشا خاص یا همان  وجود عنصر رادیو اکتیو ، انرژی آن از پدیده اثر میله نوک تیز نشات نمیگرفت. در صورت قطع ارتباط صاعقه گیر با زمین و چاه ارت ، همچنان فرآیند یونیزاسیون ادامه پیدا میکرد و صاعقه گیر بدون داشتن اتصال زمین مناسب ، صاعقه گیر اتمی نقطه برتر دریافت صاعقه بود. در چنین شرایطی با برخورد صاعقه به صاعقه گیر ، بدلیل نبودن مسیر تخلیه ، صاعقه گیر منفجر شده و موجب آتش سوزی می شد.

این دو مورد با هدف اولیه نصب صاعقه گیر منافات داشت و لذا همین عوامل سبب حذف آن از چرخه تولید و مصرف گردید. اگر صاعقه گیری با تشدید پدیده اثر میله نوک تیز فعال شود ، در صورت قطع مسیر هادی میانی و چاه اتصال زمین ، عملا از کار افتاده و یونیزاسیون انجام نمی شود.

صاعقه گیر بادی همانطور که از نام آن برمی آید انرزی اصلی خود را جهت یونیزاسیون هوای محیط از باد تامین می نمایدو جزو دسته صاعقه گیرهای خود کفا می باشد. این صاعقه گیر متشکل از یک محفظه خالی با مسیر ورود و خروج دوکی شکل ساخته شده است که طراحی آیرودینامیکی داشته و ورود و خروج هوا از آن در یک مسیر مشخص  و از پیش طراحی شده انجام می گیرد. در این مسیر یک الکترود عمودی تعبیه شده است که  این الکترود به یک سلول پیزوالکتریک متصل بوده و نوسان های آن باعث ایجاد بار الکتریکی ساکن در سلول خواهد شد و انرژی ذخیره شده بین الکترود و جداره خارجی صاعقه گیر تخلیه شده و سبب یونیزاسیون هوای اطراف می گردد.

روش فوق یک روش ابتکاری در سال های گذشته بوده است و در زمان خود بسیار جذاب بنظر می رسید اما با مرور زمان عیوب آن آشکار گردید. اولین عیب اساسی آن این است که اگر به هردلیلی یک جسم خارجی وارد محفظه و مسیر عبور باد شود و نتواند از آن خارج شود ، باعث مسدود شدن راه عبور باد شده و عملا صاعقه گیر بادی از کار می افتد. دلیل عمده دیگر این است که با هر باد و یا حتی نسیم ، صاعقه گیر شارژ شده و شروع به یونیزاسیون هوای محیط می نمود. این امر باعث می شد سلول پیزوالکتریک دایما در حال کار باشد و عمر آن به شدت کاهش پیدا نماید .  از آنجاییکه معمولا قبل از شروع صاعقه ، طوفان روی می دهد و یا سرعت وزش باد افزایش می یابد ، سلول پیزوالکتریک که عملکرد ارتعاشی آن در طی زمان مستهلک شده است ، کارایی لازم را جهت تحمل شرایط سخت وقوع صاعقه نخواهد داشت و این امکان وجود دارد که نتواند مسیر تخلیه مناسبی را جهت جذب صاعقه فراهم آورد. از این رو باید مرتبا مورد بازدید و یا تعویض قطعه ارتعاشی قرار می گرفت . 

اگرچه مشکل ارتباط با زمین در صاعقه گیر بادی ، در مقایسه با صاعقه گیر اتمی حل شده است اما بازهم دلایل اصلی فوق باعث شد تولید این صاعقه گیر کنار گذاشته شود .

صاعقه گیر خورشیدی انرژی خود را از تابش نور آفتاب بدست می آورد و مجهز به سلول های فتوولتائیک جهت جذب انرژی خورشید و ذخیره سازی آن در باتری است که بدینوسیله قادر خواهد بود الکتریسیته ساکن را ذخیره نماید. این انرژی در موقعیت وقوع صاعقه باید تخلیه شده و هوای اطراف صاعقه گیر را یونیزه نماید. 

صاعقه گیر خورشیدی نیز به دلایل زیادی از جمله وابستگی شدید به سیستم خورشیدی و استفاده از باتری و سلول از مدار تولید خارج گردیدند . آنچه مسلم است باتری پس از مدت کوتاهی بدلیل تابش  دایمی خورشید دچار افت عملکرد شده و آسیب می بیند و اصولا هنگامی که صاعقه در حال وقوع است ، بعضا ساعت ها خورشید بدلیل وجود ابر در آسمان نبوده و شارژ باتری ممکن است تا وقوع صاعقه دوام نیاورد.

در صاعقه گیر خورشیدی نیز ، مانند صاعقه گیر اتمی عدم اتصال صاعقه گیر به زمین مانع از یونیزاسیون هوای محیط نمی شود و باتری دایما در حال دشارژ شدن در مدار داخلی صاعقه گیر می باشد . بنابراین با تبعیت نکردن صاعقه گیر خورشیدی از اثر میله نوک تیز ، اصول عملکردی آن دچار مشکل خواهد شد.

این نوع صاعقه گیر هم اکنون در بسیاری از نقاط جهان مورد استفاده قرار گرفته و یکی از بهترین انواع صاعقه گیر است و اساس عملکرد آن وابستگی به انرژی محیط و افزایش آن در هنگام وقوع صاعقه و همچنین تبادل بار الکتریکی با زمین است. جهت آشنایی با عملکرد صاعقه گیر الکترونیکی و انواع آن به مقاله " صاعقه گیر الکترونیکی چیست؟ مزایا و معایب و نحوه عملکرد صاعقه گیر الکترونیکی" مراجعه نمایید.

برچسب ها : انواع صاعقه گیر ، انواع صاعقه گیرها ، انواع برقگیر ، صاعقه گیر پسیو ، فروش انواع صاعقه گیر ، خرید انواع صاعقه گیر ، صاعقه گیر بادی پیزو الکتریک ، صاعقه گیر خورشیدی